Startup Kültürü Nasıl Oluşturulur? – 5 Sonuç, 5 Uyarı, 5 Öneri
İyi bir şirket kültürü kurmak, temiz kod yazmak gibi. Her ikisi de uzmanlık ve çaba gerektiriyor. Her ikisi de “makinenin” (kod veya şirket) nasıl çalıştığının merkezi.Şirket kültürü, iki tip zekânın (makine ve insan) birlikte iyi çalışması için ihtiyacınız olan yapıştırıcı. Uygun bir kültürü olmayan işletmenin ölçülebilmesi mümkün değil. Eğer kültürde başarısız olursan, diğer her şeyde de başarısız olursun. Aslında bu, ürün/pazar uyumunu bulduktan sonraki ikinci en önemli problem.
Startuplar birer organizmaya benzer demiyorum, startupların kendileri adeta birer organizmadır diyorum. İyi startuplar insan zekası ve makinenin karmaşık bir bağımlı yaşama hali. Şirket kültürü oluşturmak da bu organizmanın hayatta kalma şansını arttırma çabası. Daha önce şirket kültürünün ne olduğunu duyduğunuzu biliyorum ancak farklı bir bakış açısı sunmama izin verin.
En basite indirgeyelim. Düşünürseniz, startup kurucularının kullanıp değer yaratabilecekleri sadece iki tipzeka var.
Tip I: Ucuz olan (makine zekası)
Tip II: İyi olan (insan zekası)
Bu durum, 2019 yılında da böyle, önümüzdeki en az 10 yıl daha da böyle olacağa benziyor. Sonrasını kim bilir. Buradan çıkan ve özellikle startup kurucularını ve girişimcileri ilgilendiren sonuçlar var.
Bir startup’ın büyümeye başlarken iki önemli görevi var.
Görev Bir: Makinelerin İyi Çalışmasını Sağla
İlk görev, Tip I zekanın kullanımını optimize etmekle ilgili. Bu durum, hangi yazılım dil ve platformlarının kullanılacağı, doğru SAAS çözümlerinin ve B2B aboneliklerinin nasıl entegre edeceği, ML ve AI’dan nasıl yararlanılacağı, hangi kolayca bulunabilen araçların şirketiniz için en iyi fiyat/kalite dengesini sağlayacağı gibi kararları içermekte. Şirketiniz için doğru içerik stratejisini seçmek için bile mevcut araçları bilmeniz ve onları çok iyi kullanmanız gerek.
Burada pek yeni bir haber yok. Zaten hayatta kalabilmiş öoğu startup bunu biliyor ve Tip I zekayı en azından idare edecek kadar iyi optimize ediyor. Doğal seleksyon da yardımcı olup başaramayanları zaten sistemden dışarı atıyor.
Görev İki: İnsanların İyi Çalışmasını Sağla
Bir Startup’ın (veya girişimin) ikinci en önemli görevi, Tip II zekanın kullanımını optimize etmek. Eğer gerçekten iyi oranda büyüyerek bir “scaleup” olmak istiyorsa, tüm hissedarların iştahını arttırmak için bunu yapması bir zorunluluk (yatırımcıları kapsıyor evet ama sadece konu onlar değil, ayrıca yeni yetenekleri de katılmaya ikna etmeniz gerekecek).
İnsan beyni (veya daha spesifik olarak PFC’leri) oldukça kaprislidir. Doğru çalışabilmesi için ise sahiplerinin iyi beslenmeleri, iyi dinlenmeleri ve acı çekmiyor olmaları gerekir. Sadece bu değil aynı zamanda PFC ile çalışan diğer bölümler olan duygusal ve limbik (sürüngen) katmanların da anlaşılması gerekir. Bu ait olduğu sahibinin güvende hissetmesini, işte otonom sahibi olmasını, beceri yaratmasını, hayat amacı ile uyumlu bir anlam ifade etmesini, ödüllendirilmiş hissetmesi için doğru mükafat yapısını, “akış”ı deneyimleyebilmesi için doğru miktarda zorlamayı (kişinin ne bunalması ne boş kalması değil ama ikisinin arasında olmasını) ve bir takım başka şeyleri kapsar. Özetle iyi randıman almak için ciddi masrafı olan bir organ.
İnsanların iyi çalışmalarını sağla.Çözüm Beşeri Bilimlerde
İnsanlar grup içindeki ve işe karşı tutumlarındaki davranışlarında karmaşık olduklarından Tip II zekanın optimizasyonu problemini “kültür” ile çözmek gerekir. Mükemmel olan şey şu ki, dünyayı yeniden keşfetmek zorunda değiliz. Kültür aynı zamanda sosyolojinin, grup içindeki insan davranışlarının nasıl çalıştığına dair nedenleri, niçinleri ve nasılları anlamaya çalışan bir çalışma alanı.
Yapmamız gereken şey, akılcı beşeri bilimlerin ürettiği bilgiyi, girişim dünyasında kullanılabilir hale getirmek. Akademik olarak sosyoloji ve psikoloji üzerine çalışmış ve startup dünyasından biri olarak, kişisel misyonumun da bir kısmı bu köprüyü kurmak.
Kültür Nedir? Nasıl İnşa Edilir?
Kültür inşa etmek, Tip II zekanın organizasyona en ideal şekilde entegrasyonu ile ilgilidir. Bunun için işin içindeki “insan” değişkenini, beşeri bilimleri kullanarak şirketin faydasına yönemlik olarak şekillendirir.
Kültür; işe alım yapma, oryantasyon, hedef koyma, performans ölçme, toplantı yürütme, önemli haber ve kararlar hakkında iletişime geçme, ödüllendirme, sorun çözme, uyuşmazlıkları yönetme ve hatta kutlama alışkanlıklarının bütünüdür. Özetle, “İşler burada nasıl yürütülür?” sorusunun cevabıdır. Şirket kültürü, her bireyin kararlarının ve hareketlerinin çoğunu belirleyen, yazılı olmayan bir kurallar bütünü kabul edilebilir.
Unutmayın ki, aşağıdaki liste bu karmaşık konuya sadece bir giriş niteliğinde.
Mükemmel Bir Startup Kültürü İçin Yapılması Gereken 5 Şey
1. KCI’larınızı ölçerek başlayın (Key Culture Indicators – Anahtar Kültür Göstergeleri). KCI bilgisi, startup kültürü oluşturma çabalarınızı güçlendirir (örneğin otonomi).
2. Ritüeller kullanın. Uluslardan dinlere kadar tüm organize kültürler, her şeyden çok, ritüel kullanımlarına bağlı. Ritüeller, tekrarlanan ve açıkça bir anlam ifade eden eylemler bütünü olarak tanımlanır (örneğin her cuma, öğleden sonra – ne olursa olsun – kurucular ile sorunların konuşulabilmesi).
3. Hikâyeler kullanın. İnsanlar, anlam arayan canlılar. Genelde kendi hikayelerimizi yazsak da hiçbir şey insanları “paylaşılan hikayeler” kadar bir araya getiremez. Anlam için hikayeler yaratın ve anlatın (örneğin startupınızın endüstrinizdeki veya ülkenizdeki daha büyük bağlamdaki başarısının hikayesi).
4. Şeffaf deneyler yapın. Startuplar şans oyunlarından çok mikro bilim deneylerine benzer. Deneyleri şeffaf bir şekilde yapın ki böylece eğer olumlu bir sonuç alırsanız herkes otomatik olarak motive olur ve eğer olumsuz bir sonuç alırsanız herkesin şirketin bir sonraki hamlesi için daha iyi bir fikri olur (örneğin, satış yöntemlerimizi sosyal medyadan basılı reklamcılık gibi daha geleneksel kanallara mı geçirmeliyiz?).
5. İnsanlara makine gibi değil, insan gibi davranın. Oldukça kendini açıklayan bir madde. İnsanları aptal yerine koymayın.
Mükemmel Bir Startup Kültürü İçin Bilinmesi Gereken 5 Şey
Aşağıda, organizasyonunuzdaki insanlarla deneyimlediğiniz problemler olduğunda tekrar tekrar her okuduğunuzda daha iyi anlayacağınız bazı sezgiler var.
1. İnsanlar kelimelere değil, gördüklerine inanır.
2. İyi iş birliklerinde, hiçbir taraf güçsüz olmaz.
3. Startuplarda sadece belirsiz durumlara karşı yüksek toleransı olan insanlar dayanabilir.
4. İyi kültürlerde, insanlar haklı olmaya çalışmak yerine beraber çalışarak kararların kalitesini yükseltmeye çalışır.
5. Yüksek beceri gerektiren ortamlarda politik olma ihtiyacı daha azdır.
(Not: Bunlar tek seferlik okuma için değil, bunlara tekrar tekrar geri dönülmesi gerek.)
Mükemmel Bir Startup Kültürü İçin Kaçınılması Gereken 5 Şey
Aslaortaklık veya işe alım kararlarında hesaplanmamış riskler almayın. (Asla %100 emin olamazsınız ama işe alım ve mülakat süreçlerine şirketin alacağı en önemli kararlar olarak davranın. Kesinlik seviyenizi birden çok mülakat, vaka çalışması, saha testleri ve deneme süreleri ile mümkün olduğunca arttırmaya çalışın).
İnsanları ikna etmek için kişisel veya konumsal otoriteyi kullanmayın. Gücünüz; bilginiz, doğru düşünmeniz ve geçmiş deneyimlerinizden gelir. Sezgilere saygı duyan insanlarla çalıştığınız sürece sorun yaşamazsınız. Eğer sürekli “doğru hissetme” gereği duyan insanlarla uğraşıyorsanız, onlara geribildirim verin ya da yolları ayırın.
Kısa vadeli kazançlar için değerleriniz ile çelişmeyin. İnsanların gerçek özellikleri stres altındayken ortaya çıkar. Hepimiz partiye misafir olarak gittiğimizde en iyi davranışlarımızı sergileriz.
Söylediklerinizle yaptıklarınız çelişmesin. Çelişirseniz, bu çelişkinin nedenini organizasyondaki insanlara açıklamayı kişisel bir kural haline getirin. İnsanların sizi açıkça sorgulamasına izin verin.
İnsanlara karşı adil olun. İnsanların doğuştan gelen bir adalet duygusu vardır. Bu sınır ihlal edildiğinde herkes o organizasyondaki yerini sorgulamaya başlar. İnsanları kırmayın. Hatta geçiş dönemlerinde onlara yardım etme konusunda açık görüşlü olun. İyi kültürler üniversiteler gibidir ve eski çalışanlarına mezunları gibi davranır.
Özetle
Ürün/pazar uyumunu bulmak, startup için ateşleme kıvılcımı olabilir ama ateşin sönmemesi için zekanın kullanıcılarınız için ürün veya servis değerine dönüştürülebileceği bir sistem inşa etmeniz gerekir.
Bu sistemin en karmaşık yönü, Tip II zekayı nasıl kullandığınızı belirlediğinden, kültür oluşturmak. Dünyanın ilerlediği teknolojinin yönü ile kültürün, startupın rekabetinde en önemli destekleyici olacağını düşünmek için her türlü nedenimiz var.
Bir startupın kültür ve insan boyutuyla ilgili işveren markasını oluşturmak, mülakat sürecinin kendisi, geri bildirimde bulunmak, geribildirim almak ve çok daha fazlasına ilişkin bu yazıda bahsedilmeyen daha onlarca önemli konu var.
